مراکز آموزشی تشیع امامی از آغاز تا عصر مغول

شیعیان از بدو بوجود آمدن این گروه همواره در نقطه مقابل حکومت های اموی و عباسی قرار داشتند به همین جهت این حکومتها نه تنها از تشکیل موسسات و مدارس آموزشی شیعیان از جهت سیاسی و مالی حمایت نمی کردند بلکه از آن جلوگیری نیز به عمل می آوردند ولی با این حال علاقه به انتقال و گسترش عقاید شیعی باعث شد تا شیعیان از هر فرصت بدین منظور بهره ببرند موسسات و مراکز آموزشی شیعیان امامی از دوران امامت امام محمد باقر«ع» و امام صادق«ع» شکل و روش خاصی خود را پیدا کرد و بعد از آن با کمک شاگردان و دانش آموختگان شیعی که از محضر ائمه شیعی و دانشمندان بزرگ بهره برده بودند ادامه پیدا کرد. از نظر مالی موسسات و مجموعه های آموزشی شیعیان با توجه به این شرایط عموماً از ناحیه کمک های مردمی به خصوص از جانب موقوفات و رسم وقف که در بین مسلمانان رایج بود اداره می شد . در این مراکز غیر از علوم اسلامی که در مدارس اهل سنت رایج بود علومی همچون فلسفه و مابعدالطبیعه که عموم دانشمندان اهل سنت با آن مخالف بودند آموزش داده می شد در شهرهایی که اکثریت ساکنان و یا بخش مهمی از آن شیعه بودند همچون کوفه – بغداد – قم – ری خاندان هایی همچون اشعریان – نوبختیان – آل بابویه و ... و دانشمندان دیگر اهداف آموزشی شیعیان را پیش می بردند که با تأسیس دارالعلم و دارالحدیث ها و مدارس شیعی در دوره های مختلف باورهای مذهبی شیعه را به نسلهای بعد از خود انتقال می دادند. موسسات و مدارس شیعی امامی به جهت سیاسی و یا به جهت مخالفت با علومی که در آنها آموزش داده می شد همواره از جانب اهل سنت متعصب با مخالفتهایی روبرو بود ولی با این وجود باعث نشد تا شیعیان امامی اهداف آموزشی خود را کاملاً رها سازند. علومی که هم اکنون در مراکز دینی شیعیان آموزش داده می شود نتیجه همان تلاشها است.